Rozdział I. Przepisy ogólne

Większość jednostek ma rok obrotowy pokrywający się z kalendarzowym. Oznacza to, iż muszą one na pierwszy dzień roku obrotowego – kalendarzowego otworzyć księgi rachunkowe. Jakich podmiotów dotyczy ten obowiązek, czy nastąpiły zmiany w związku z Polskim Ładem?

Podmioty, które prowadzą księgi rachunkowe można podzielić na kilka grup. Pierwsza z nich to jednostki, które zawsze, bez względu na wielkość, muszą prowadzić księgi. Druga to podmioty, które mają obowiązek zaprowadzenia ksiąg rachunkowych dopiero, jeśli zostaną przekroczone przez nie pewne progi wielkościowe.

Trzecia grupa to jednostki, które nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg, ale wybierają ten rodzaj ewidencji.

Jest jeszcze grupa podmiotów, które zasadniczo powinny prowadzić księgi rachunkowe, ale jeśli spełnią określone warunki, to ich organ może podjąć decyzję o rezygnacji z prowadzenia ksiąg. Może, ale nie musi.

Obowiązek otwarcia ksiąg rachunkowych oznacza, iż w ciągu 15 dni od zaistnienie zdarzenia muszą być dokonane zapisy umożliwiające ujmowanie zdarzeń gospodarczych w księgach rachunkowych. W nowym roku oznacza to, iż do 15 stycznia musi być uruchomiony mechanizm dający możliwość zapisywania operacji w systemie informatycznym na 2022 r., jeśli księgi są prowadzone komputerowo.

Pierwsza grupa to podmioty, które z zasady prowadzą księgi rachunkowe od momentu rozpoczęcia działalności. Jest to bowiem moment pierwszego zdarzenia gospodarczego wywołującego skutki dla sytuacji majątkowej, finansowej czy wyniku jednostki. O momencie rozpoczęcia działalności w dużej mierze decydują zasady wynikające z przepisów prawa handlowego. Wskakują one na przykład, iż spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do KRS. Jest to zatem dla tej spółki moment rozpoczęcia działalności, a tym samym moment, na który należy otworzyć księgi rachunkowe. Z kolei w przypadku spółek kapitałowych – spółki z o.o. i spółki akcyjnej – powstają one odpowiednio z chwilą zawarcia umowy spółki lub nadania statutu. Oznacza to, iż nawet jeśli te spółki nie są zarejestrowane w KRS, posiadają tzw. ułomną osobowość prawną, mogą być stroną umów, nabywają prawa i obowiązki, a więc przeprowadzają operacje gospodarcze, czyli prowadzą działalność.