Rozdział VI a. Sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej

Sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej jest sprawozdaniem sporządzanym jedynie przez niektóre jednostki. Ale dostarcza ono ważnych informacji o działalności jednostki i jej obciążeniach publicznoprawnych wynikających z prowadzonej działalności produkcyjnej.

Jest w Polsce sporządzane od 2016 r., a wprowadzenie do polskiego porządku prawnego nowego sprawozdania wynikało wprost z realizacji prawa Unii Europejskiej, z dyrektywy w sprawie rocznych sprawozdań finansowych (Dyrektywa 2013/34/UE, 2013).

Zagadnienia związane z raportowaniem informacji o płatnościach na rzecz administracji regulowane są w rozdziale 10, w artykułach od 41 do 48 Dyrektywy. Polskie przepisy dość wiernie transponują jej zapisy w rozdziale 6a ustawy o rachunkowości.

W uzasadnieniu zamieszczonej w preambule dyrektywy 2013/34/UE, w punktach od 44 do 53, wskazano na konieczność zapewnienia przejrzystości płatności na rzecz administracji publicznej przez jednostki duże oraz jednostki zainteresowania publicznego, działające w sektorze wydobywczym i zajmujące się wyrębem lasów pierwotnych. Chodzi o to, aby ich sprawozdania powinny zawierać informacje porównywalne do informacji ujawnianych zgodnie ze standardami EITI.

Podkreślić należy, iż takie jednostki działają przede wszystkim w krajach bogatych w zasoby naturalne (takie jak minerały, ropę, gaz ziemny i lasy pierwotne), zatem na raportowaniu skorzystają przede wszystkim rządy tych państw. Wdrożenie dyrektywy ułatwi bowiem wprowadzenie standardów EITI oraz zapewni lepszy dostęp do informacji ich obywatelom.

 Standardy EITI

Wydawane przez organizację Inicjatywa na rzecz Przejrzystości Sektorów Wydobywczych (ang. Extractive Industries Transparency Initiative (EITI)). EITI to międzynarodowa organizacja zajmująca się promocją przejrzystości, odpowiedzialności i dobrego zarządzania w odniesieniu do zasobów naturalnych. Wdrażaniem standardów mają zajmować się rządy krajów bogatych w zasoby naturalne. Standardy EITI mają na celu realizację 12 podstawowych zasad, które koncentrują się wokół informacji o zasobach naturalnych, ich wykorzystaniu oraz przepływie środków pieniężnych związanych z ich wydobyciem i sprzedażą. Informacje te mają być dostarczane wszystkim zainteresowanym stronom, w tym przede wszystkim obywatelom państw dysponujących surowcami naturalnymi oraz organizacjom społecznym. Z informacji mogą również korzystać inwestorzy oraz same przedsiębiorstwa, ponieważ wśród zasad EITI zapisano konieczność uzgadniania płatności przedsiębiorstw wydobywczych.

Kto sporządza?

Do sporządzania sprawozdań z płatności na rzecz administracji publicznej zobowiązane są jednostki spełniające łącznie dwie grupy warunków (art. 63c):

1) dotyczące rodzaju prowadzonej działalności oraz

2) rozmiaru albo znaczenia w gospodarce. Sprawozdanie sporządzają jednostki prowadzące działalność w sektorze wydobywczym oraz eksploatację lasów pierwotnych.

Działalność w sektorze wydobywczym została zdefiniowana w ustawie przez podanie działów od 05 do 08 Polskiej Klasyfikacji Działalności. Działy te obejmują między innymi działalność w zakresie:

– wydobywania węgla kamiennego i brunatnego (lignitu),

– górnictwa ropy naftowej i gazu ziemnego,

– wydobywania żwiru i piasku, gliny i kaolinu,

– wydobywania minerałów dla przemysłu chemicznego oraz do produkcji nawozów,

– wydobywanie torfu,

– górnictwa rud żelaza i pozostałych rud metali nieżelaznych,

– wydobywania kamieni ozdobnych oraz kamienia dla potrzeb budownictwa, skał wapiennych, gipsu, kredy i łupków,

– wydobywania soli.

Natomiast eksploatacja lasów pierwotnych jest działalnością bardzo rzadko prowadzoną, co wynika z ich definicji. Jako lasy pierwotne w ustawie zdefiniowano „las z gatunkami rodzimymi, gdzie nie istnieją wyraźnie widoczne ślady działalności człowieka, a procesy ekologiczne nie zostały w istotny sposób zaburzone”. Zgodnie z opinią Ministerstwa Środowiska, wykorzystywane gospodarczo w Polsce nie stanowią lasów pierwotnych. Za takie uznać można lasy w granicach niektórych parków narodowych lub rezerwatów – te jednak nie są eksploatowane w celu pozyskania drewna. Oznacza to, że w Polsce żadna jednostka nie będzie sporządzać sprawozdania w zakresie eksploatacji lasów pierwotnych.

Druga grupa kryteriów ma na celu obciążenie obowiązkiem przygotowania nowego sprawozdania jedynie podmiotów dużych lub w inny sposób znaczących.